NIEZALEŻNE FORUM MIASTA ZĄBKI

9 marca 2023 obchodzimy Światowy Dzień Nerek. Z tej okazji na całym świecie są organizowane wyjątkowe wydarzenia - od konferencji z udziałem czołowych nefrologów w RPA, przez webinarium edukacyjne dla pacjentów w Estonii, po wspólny marsz na Kopiec Kościuszki w naszym kraju. Ponad 850 milionów ludzi na całym świecie to osoby dotknięte przewlekłą chorobą nerek, dlatego głównym celem WKD jest podnoszenie poziomu świadomości na temat choroby nerek, nowych możliwości leczenia, a także profilaktyki, która w nefrologii jest nie do przecenienia. W tym roku obchodom towarzyszy ważna misja. Hasło przewodnie Światowego Dnia Nerek zachęca, by przygotować się na to, co niespodziewane, ale także – a może przede wszystkim – wspierać słabszych.

Co roku Komitet Naukowy Światowego Dnia Nerek zwraca uwagę na najważniejsze problemy dotyczące zdrowia nerek ludzi na całym świecie i wyzwań, jakie stoją przed systemami opieki zdrowotnej. W ostatnich latach musieliśmy mierzyć się przede wszystkim z pandemią Covid- 19, a także klęskami żywiołowymi i wybuchem wojny w Ukrainie. W wielu krajach te niespodziewane okoliczności uwydatniły niewydolność służby zdrowia w sytuacjach kryzysowych. Wyciągnięcie wniosków z tych doświadczeń wydaje się na dzień dzisiejszy najważniejszym wyzwaniem dla systemów opieki zdrowotnej na całym świecie.

Największe wyzwanie? Opieka nad chorymi w czasie kryzysu

W czasie pandemii osoby cierpiące na przewlekłą chorobę nerek musiały zmierzyć się z wieloma utrudnieniami, które miały ogromny wpływ na ich codzienne funkcjonowanie. Jednym z największych problemów w obliczu kryzysu okazał się transport do punktów dializacyjnych. Rozwiązaniem tego problemu mogła być dializa domowa, jednak - jak pokazała np. sytuacja po trzęsieniu ziemi na Tajwanie - to nie zawsze skuteczne rozwiązanie. Pacjenci poddawani automatycznej dializie otrzewnowej musieli tam bowiem zostać przestawieni na ciągłą ambulatoryjną dializę otrzewnową w warunkach szpitalnych, a spowodowane to było problemami z dostawą energii elektrycznej po klęsce żywiołowej.

Opieka nad pacjentami z chorobami nerek w dobie pandemii okazała się szczególnym wyzwaniem, zwłaszcza w odniesieniu do pacjentów dializowanych, którzy wymagają złożonych i specjalistycznych zabiegów zespołowych. Systemy opieki zdrowotnej na całym świecie były już mocno przeciążone opieką nad pacjentami z COVID-19, wiele szpitali z braku innego rozwiązania przyjmowało jedynie pacjentów z ostrym COVID lub w stanie krytycznym z innych powodów, w wyniku czego pacjenci nefrologiczni zmuszeni byli korzystać jedynie z opieki ambulatoryjnej i domowej, co nie zawsze jest wystarczające. 

W 2020 roku przeprowadzono ankietę internetową w Egipcie w celu zbadania wpływu pandemii COVID-19 na populację dializowaną w Szpitalu Dziecięcym Uniwersytetu w Kairze. Okazało się, że prawie 40% pacjentów podróżuje spoza Kairu i korzysta z wielu środków transportu publicznego, w związku z czym niemal połowa z nich nie dotarła lub spóźniła się na sesje dializacyjne. W badaniu stwierdzono również, że finansowe konsekwencje wymogów kwarantanny doprowadziły do pogorszenia stanu odżywienia i miały znaczny wpływ psychologiczny na pacjentów nefrologicznych i ich opiekunów. 

Kolejną niespodziewaną sytuacją był wybuch wojny na Ukrainie. W kraju tym żyje ponad 10 000 osób dializowanych, a ponad 1 500 żyje z przeszczepioną nerką. Nieustabilizowane przepisy dotyczące osób dializowanych oraz dodatkowo lęk o niepewną przyszłość powoduje bezbronność pacjentów. Wyzwania, z jakimi musieli się mierzyć w wyniku wybuchu wojny to brak dostępu do środków medycznych lub odcięcie od punktów dializacyjnych, przez co leczenie nie mogło być kontynuowane i powodowało nawet śmierć pacjentów. Dlatego właśnie środowiska medyczne tak bardzo podkreśla znaczenie zapewnienia bieżącej opieki nad pacjentami z chorobami nerek nawet w nieoczekiwanych sytuacjach. 

Postulaty organizatorów WKD w tym zakresie obejmują:

• Przyjęcie zintegrowanych strategii zdrowotnych przez decydentów, które priorytetowo traktują zapobieganie, wczesne wykrywanie i zarządzanie chorobami niezakaźnymi, w tym chorobami nerek.
• Zapewnienie sprawiedliwego i właściwego dostępu do opieki dla pacjentów przewlekle chorych w nagłych przypadkach.
• Uwzględnienie przez rządy planów gotowości na wypadek sytuacji kryzysowych w zarządzaniu i wykrywaniu chorób niezakaźnych oraz sprzyjanie zapobieganiu wzrostowi liczby chorych
• Przygotowanie się każdego pacjenta na wystąpienie nagłych wypadków, m.in. poprzez zaopatrzenie się w zestaw ratunkowy, który obejmuje żywność, wodę, materiały medyczne i dokumentację medyczną.

Zdrowe nerki – profilaktyka przede wszystkim

W tym roku organizatorzy obchodów Światowego Dnia Nerek szczególną uwagę zwracają na działania profilaktyczne, podnoszenie poziomu świadomości oraz wykonywanie badań pomagających wykryć choroby nerek na ich wczesnym etapie. Szczególną uwagę zwracają na konieczność systematycznego badania przesiewowego wszystkich pacjentów z cukrzycą i nadciśnieniem tętniczym.   Zwracają także uwagę na potrzebę edukowania wszystkich pracowników medycznych na temat ich kluczowej roli w wykrywaniu i zmniejszaniu ryzyka PChN, szczególnie w populacjach wysokiego ryzyka. Podkreślają również ogromną rolę transplantacji jako najlepszej opcji w przypadku niewydolności nerek, a także zachęcają do dawstwa narządów jako inicjatywy ratującej życie.